Bạn có bao giờ tự hỏi những kí hiệu và chữ cái loằng ngoằng trong sách giáo khoa Hóa học đại diện cho điều gì không? Đó chính là phương trình hóa học, một công cụ hữu hiệu giúp chúng ta biểu diễn ngắn gọn và súc tích những phản ứng hóa học diễn ra xung quanh.
Hãy cùng “Hóa Học Phổ Thông” tìm hiểu về cách viết phương trình hóa học, từ đó giải mã thế giới hóa học đầy màu sắc nhé!
TÓM TẮT
Phương trình hóa học là gì?
Phương trình hóa học giống như một “bản tóm tắt” của phản ứng hóa học, sử dụng các kí hiệu và công thức hóa học để biểu diễn sự biến đổi của các chất tham gia thành các chất sản phẩm.
Phương trình hóa học biểu diễn ngắn gọn phản ứng hóa học. (Ảnh: Sưu tầm Internet)
Ví dụ: Phương trình hóa học của phản ứng giữa khí hidro (H₂) và khí oxi (O₂) tạo thành nước (H₂O) được viết như sau:
2H₂ + O₂ → 2H₂OÝ nghĩa của phương trình hóa học
Phương trình hóa học không chỉ đơn thuần là một công thức, nó còn cho chúng ta biết:
- Các chất tham gia và sản phẩm: Khí hidro và khí oxi là chất tham gia, nước là sản phẩm.
- Tỉ lệ số nguyên tử, phân tử: Cứ 2 phân tử H₂ phản ứng với 1 phân tử O₂ tạo thành 2 phân tử H₂O.
Các bước viết phương trình hóa học
Để viết được một phương trình hóa học chính xác, ta cần tuân thủ 3 bước cơ bản sau:
Bước 1: Viết sơ đồ phản ứng
Ghi lại các chất tham gia và sản phẩm của phản ứng, sử dụng dấu “+” để ngăn cách các chất tham gia và dấu “→” để chỉ chiều của phản ứng.
Bước 2: Cân bằng số nguyên tử của mỗi nguyên tố
Đảm bảo số nguyên tử của mỗi nguyên tố ở hai vế của phương trình là bằng nhau bằng cách thêm các hệ số thích hợp trước công thức hóa học của các chất.
Bước 3: Viết phương trình hóa học hoàn chỉnh
Sau khi đã cân bằng, ta thu được phương trình hóa học hoàn chỉnh.
Ví dụ minh họa
Để hiểu rõ hơn về cách viết phương trình hóa học, chúng ta hãy cùng xem xét ví dụ về phản ứng đốt cháy sắt (Fe) trong không khí:
Bước 1: Sơ đồ phản ứng:
Fe + O₂ → Fe₃O₄Bước 2: Cân bằng số nguyên tử:
- Số nguyên tử Fe bên trái là 1, bên phải là 3, ta thêm hệ số 3 trước Fe bên trái.
- Số nguyên tử O bên trái là 2, bên phải là 4, ta thêm hệ số 2 trước O₂ bên trái.
Bước 3: Phương trình hóa học hoàn chỉnh:
3Fe + 2O₂ → Fe₃O₄ Một số lưu ý khi viết phương trình hóa học
- Khí oxi tồn tại ở dạng phân tử O₂, không phải O.
- Không được thay đổi chỉ số trong công thức hóa học của các chất.
- Hệ số trong phương trình hóa học phải là số nguyên dương, được viết trước công thức hóa học.
- Nếu hệ số là 1, ta không cần viết.
- Khi trong công thức hóa học có nhóm nguyên tử (như OH, SO₄), ta coi cả nhóm như một đơn vị để cân bằng.
Những lưu ý khi viết phương trình hóa học. (Ảnh: Shutterstock.com)
Kết luận
Viết phương trình hóa học là một kỹ năng cơ bản và quan trọng trong hóa học. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về cách viết phương trình hóa học, từ đó tự tin hơn trong việc học tập bộ môn Hóa học. Hãy tiếp tục theo dõi “Hóa Học Phổ Thông” để khám phá thêm nhiều kiến thức bổ ích và thú vị nhé!
